Annenin Çocuğun Yaşamındaki Yeri

Bebek için anne, dünyanın tamamıdır.Bu ilişkiden doğan güven duygusu,çocuğun gelecekte kuracağı bireyler arası ilişkinin temelini oluşturur.

Anne - çocuk ilişkisindeki süreklilik, tutarlılık, aynılık çocukta temel güven duygusunun özünü oluşturur.Bebeklik çağında elde edilen güven duygusunun niceliği,bebeğe verilen besinlerin yada yapılan sevgi gösterilerinin niceliğine değil daha çok anne – çocuk ilişkisinin niteliğine bağlıdır.Yaşamın ilk yılında çocukla kurulan duygusal iletişim, çocukta güven yada güvensizlik duygularının oluşumuna neden olur.Bu dönemde bebeğin psiko-sosyal görevi,güvenmeyi öğrenmektir.Bebek ile annesi arasındaki ilişkiden doğan güven duygusu, çocuğun gelecekte kuracağı bireylerarası ilişkilerinin temelini oluşturur.

Bebek için anne dünyanın tamamıdır.Anne gülümsedikçe bebekte gülümser ve karşılıklı sıcak bir ilişki başlar.İşte bu karşılıklı olumlu ilişki, güvenin temelini oluşturur.Bebekte bu duyguyu doyurmayan anneler, kendine güveni olmayan kişilerin yetişmesine ortam hazırlar.

Kısaca, anne, bebeğin davranışlarına duyarlıysa, bebek anneye güvenle bağlanmakta, bebeğin etkileşime girme isteklerini reddediyorsa, bebek bu duygudan yoksun kalmaktadır.

Dört farklı anne yaklaşımından söz edilebilir;

1.Duyarlı anne , bebekten gelen işaretlere ve iletişim  simgelerine olumlu tepki verir.Sağlıklı bir etkileşim ortamını hazırlar.Buna karşılık duyarsız anne , son derece keyfi bir yaklaşımla ilişkiye katılır.Kendi arzuları ön plandadır.Ruh hali ilişkiye yön verir.

2.Kabul eden anne, çocuğuna bakma ve ihtiyaçlarını karşılama sorumluluğunu genellikle üstlenir.ara sıra sinirlilik belirtilerini gösterir.Buna karşılık reddeden anne, çocuğa karşı sevgi ve şefkatini gölgede bırakan öfke ve içerleme duyguları ile doludur.Çoğunlukla çocuğa sinirlenir ve ceza ile bir denetim kurmaya çalışır.Çocuğunu kucağına almaz, okşamaz.Çocukla tensel temas kurmaz, onunla bir bakıcının ilgilenmesini sağlayarak, kendi yaşantısını sürdürür.

Sekiz aylık bebeğini isteksiz bir şekilde kucağına alan anne, onun bu isteksizliğine karşı, bebekte de elleri ve ayaklarıyla irkilme tepkisi gördüğünü söylüyordu.Böyle bir ortamda büyüyen çocuk, anne sevgisi ve korunma ihtiyaçlarının karşılanamamasından doğan bir duygusal açlık içindedir.

3.İş birliği eğilimli anne, Çocuğun özerkliğine saygı duyar.Nadiren onun üzerinde doğrudan bir denetim kurmaya çalışır.Buna karşılık mücadeleci anne, çocuğun o andaki ruh halini veya etkinliğini yeterince dikkate almadan, kendi arzularını ona zorla benimsetmeye çalışır.

Annenin isteklerinin aşırılığı karşısında başarısızlığa uğrayan çocuk, bir yandan kendi gözünde de değersizleşirken öte yandan cesareti kırıldığı için başarı için çaba göstermez.

Yine bu gruptaki bazı annelerin aşırı koruyucu tavrı, çocuğun kendi kendini yöneten, özerk bir birey olmasını engeller.Murathan Mungan, Yüksek Topuklar isimli kitabında (2002), bu gruba giren anneleri şöyle betimler:”Umumi yerlerde çocuklarına gösterdikleri ilgide her zamankinden fazla bir şey vardır.Hem çevreye ne kadar iyi bir anne olduklarını gösterme fırsatını kullanmak isterler hem de bulundukları yeri yalnızca kendi egolarıyla işgal etmeye uğraşırlar.Çocuklarına ilişkin her şey ;yemek yemeleri, uyumaları abartılı bir seremoniye,çirkin bir teşhirciliğe dönüşür.”

4.Erişilebilir-ulaşılabilir anne,çocuğun iletişim girişimlerini tanır ve belli uzaklıktan da       bunları fark eder;dolayısıyla dikkati kolaylıkla çocuğa çevrilir.İlgisiz, kayıtsız anne ise kendi etkinlikleri ve düşünceleriyle fazlasıyla meşgul olduğundan, çocuğun iletişim girişimlerini çoğunlukla fark etmez.

Annenin mutluluğu ve ruh sağlığı, çocuk yetiştirmedeki etkinliği açısından da özel bir önem taşır. İlgili anne, sadece çocuğu doğrultusunda yaşamak yerine, kendisi için de bir şeyler yapıyorsa, çocuk da kendi adımlarıyla gelişip öğrenmeyi başaracaktır.Kendi ilgilerini geliştirmeye devam eden anneler çocuklarında da benzer girişimleri destekler.

Annenin kişisel yaşamı  iyi gittiğinde, çocuğuyla çok daha iyi bir ilişki içine girer.Söz gelişimi mesleğini icra etmenin mutluluğunu yaşayan ve eşiyle iyi ilişki içinde olan bir, annenin çocuğuna karşı tutumu olumludur.Buna karşılık, anne bir şeylerden endişe duyduğunda, çocuğun hareketleri daha fazla canını sıkacaktır.

Ev işleri dışında başka hiçbir uğraşı olmayan yada eşiyle mutsuz bir birliktelik içerisinde olan bir annenin çocuğuna karşı tavrı olumsuz olabilir.Böyle bir durumda yaşanan bir problem,çocuğun davranışından çok, annenin ruh haline bağlı olabilir.

Babanın “dolaylı görevinden biri” de sıcak anne- çocuk ilişkisinin zeminini hazırlayabilmektir.Yapılan bazı araştırmalara göre, böyle bir ilişkinin gerisinde, “destekleyen baba” faktörünün olduğu görülmektedir.

Eğer baba, sorumluluklarının bilincinde bir bireyse, bu durum annenin rahatlamasına ve çocuğuyla sıcak ilişkiler geliştirmesine sebep olur.

Sonuç olarak, mutlu ve doyumlu çocuklar yetiştirebilmek için, öncelikle annenin mutlu ve doyumlu bir birey olması gerekir.

“Anneliğe hazırlık” , özel önem taşır. Anneliğe hazır olan birey, çocuğuyla bütünleşir, onunla tensel temas içindedir. Onun, anne sütünden dolu dolu yararlanmasına olanak verir.Buna bağlı olarak çocuğu için “yeterli duygusal besi”yi ona aktarabilir.Böyle sıcak ve sevecen bir çevrede de, istenen “sağlıklı etkileşim ortamı kendiliğinden oluşur.